Bölgede Urartular Persler, Bizanslılar, Emeviler, Selçuklular,Sökmenler, Moğollar, Karakoyunlular ve Akkoyunlular değişik zamanlarda hakimiyet kurmuşlardır.
İlçenin büyük çoğunluğu Kürtlerden oluşmaktadır. Kürtler dışında ilçede Türkler, Lazlar ve diğer etnik gruplar yer almaktadır.
Özalp İlçesi 1869 yılında Mahmudiye adıyla bugünkü Saray ilçe merkezinde kurulmuştur.
İlçe 58 mahalleden oluşmaktadır.
1990 yılında Saray ilçesinin kurulması ile nüfus azalmıştır.
İlçe merkezi 1948 yılında bugünkü Özalp merkezine taşınmış ve burası İlçe merkezi hâline dönüştürülmüştür.
Kazım Paşa İlçe merkezinin ismi ise Saray olarak değiştirilerek Nahiye teşkilatına dönüştürülmüştür.
Özalp İlçe Merkezinin ismi ise şimdiki mahalle olan Kargalı’nın adı ile anılmaktaydı. Bu mahalle o tarihlerde köy teşkilatı durumundaydı.
1948 yılında ilçe merkezi Saray’dan Kargalı ya taşındı ve yeni ilçe merkezine Özalp ismi verildi.
İlçe merkezi taşınmadan önce köy hüviyetinde olan Kargalı bugün ilçe merkezinin güneyinde ve küçük Özalp çayının ayırdığı (Eskiden beri bu ad ile anılan) mahalleye isim olmuştur.
2020 yılında nüfusu 65.495 kişi olarak kayıtlara geçmiştir.
İklimi karasal olan Özalp’ta halk tarım, hayvancılık ve ticaretle geçimini sağlamaktadır.
Özalp’in Gezilecek Yerleri
Akgöl
Akgöl, Van ili, Özalp ilçesi sınırlarında bulunan kapalı havzalı tektonik göldür.
Göl flamingo, angut, suna ve turna gibi kuşlara ev sahipliği yapmaktadır.
Göl, flamingolar için beslenme ve üreme alanıdır. Akgöl, Van Gölü Kapalı Havzası içinde yer alır.
Denizden yüksekliği 2343 m, alanı 407 hektar, derinliği 3–5 m arasında değişir. Gölün dışarıya akışı yoktur, bu nedenle suları tuzludur. Yağış ve kaynak suları ile beslenir.
Göl 1965 yılında çizilen haritalara göre alanının 3/4’ünü kaybetmiştir.
Yöre insanları, gölün 1949 yılında taştığını, DSİ tarafından açılan kanal ile Tosun Deresi’ne drene edildiği bilgisi vermektedir.
Alanda kanla izleri günümüzde de seçilmektedir. Oysa son yıllarda kurak dönemlerde gölün tamamen kuruduğu görülmektedir.
İlkbahara göre yaz mevsiminde göl küçülür, bazı yıllar tamamen kurur.
Kuruyan gölden geriye tuzlu bir yüzey kalmaktadır. Yağışlı dönemlerde göl yeniden oluşmaktadır.
Herhangi bir akarsuyla beslenmeyen gölün su dengesi oldukça hassastır. Yağışın az, sıcaklığın fazla olduğu dönemlerde gölün her zaman kuruma tehlikesi bulunmaktadır.
Akgöl’ün 2,8 km güneydoğu yönünde Çöplük Gölü isimli küçük bir göl bulunur.
Yağış suları ile beslenen gölün üç tarafı setteler ile kapatılmıştır. Gölden sulamada yararlanılır.
Kırkçalı
Kırkçalı, Van ilinin Özalp ilçesine bağlı bir mahalledir.
Van il merkezine 80 km, Özalp ilçesine 14 km uzaklıktadır.
Doğal güzellikleri ile dikkat çeken bu yer geziseverleri beklemektedir.
Boğa Gölü
Boğa Gölü Van Özalp ilçesine bağlı Sağmalı (Noşar) Mahallesi’nde bulunan küçük bir gölet.
Halk arasında dile getirilen efsaneye göre geniş bir merada yer alan bu gölette bir boğa yaşıyor.
Sağmalı Mahallesi Van Özalp ilçesinin en büyük mahallesi.
Altı bin nüfusu olan mahallede bulunan geniş düzlükteki merada küçük ve derin bir gölet yer alıyor.
Özalp’in Tarihi Yerleri
Gort Harabeleri
Özalp ilçe sınırları içinde halk arasında “gort” diye anılan harabelerde yapılacak kazılarla; tarihte bu yörede hüküm sürmüş medeniyetler hakkında daha gerçekçi bilgiler elde edilebilir.
Tarihi eser kaçakçılarının define aramak amacı ile yaptıkları kazılarda mezarların gün doğusu yönünde görülmesi, halk arasında burada yaşayanların güneşe taptıkları kanaatini doğurmuştur.
Aşağı Tulgalı Köyü Kümbeti
Aşağı Tulgalı köyü Gele tepesindedir. İlçe merkezine 29 km uzaklıkta yer almaktadır.
Kümbet, Hüseyin Bey kümbeti olarak da bilinir. Piramidal külahlı kümbet, günümüze sağlam olarak gelmiştir. İnşa kitabesi yoktur.
Kümbetin giriş kapısının sağında bulunan taş üzerine, 1308 kazınmıştır. Bu tarihi miladi 1890-1891 yıllarına denk gelmektedir.
Yapı, içten ve dıştan sekizgen planlıdır. Tek katlıdır. Her kenarının uzunluğu dıştan 2.5 metre civarındadır.
Üstü dıştan sekizgen pramidal külahla kapatılmıştır. Yapıya doğu kenarından girilmektedir çünkü burada zemin daha alçaktır.
Bernamegeh Türkçe
UYARI: Yazıların izinsiz kopyalanması ve Web Sitelerinde yayınlanması kesinlikle yasaktır. Hakkınızda yasal işlemlerin başlatılabileceğini lütfen unutmayın!
