Yeoryos Grivas, 20. yüzyılda Kıbrıs’ta ulusal bağımsızlık mücadelesinde önemli bir rol oynayan Kıbrıslı bir Rum askeri ve siyasetçidir.
Özellikle Kıbrıs’ın bağımsızlığı ve Yunanistan ile birleşmesini savunan EOKA (Ethniki Organosis Kyprion Agoniston – Kıbrıslı Savaşçılar Ulusal Örgütü) adlı direniş hareketinin kurucusu ve lideri olarak bilinir.
6 Mayıs 1898 tarihinde Lefkoşa yakınlarındaki Trikomo köyünde dünyaya gelen Grivas, hayatını Yunan milliyetçiliği ve Kıbrıs’ı Yunanistan’a bağlama (Enosis) ideali uğrunda adamıştır.
Grivas, 1898’de Kıbrıs’ta doğdu. Genç yaşta Yunanistan’a göç eden Grivas, burada Askeri Akademi’ye katılarak askeri eğitim aldı.
I. Dünya Savaşı sırasında Yunan ordusuna katıldı ve Balkanlar’da çeşitli cephelerde savaştı. Askeri kariyeri boyunca sert, disiplinli ve stratejik zekâsıyla tanındı.
Grivas’ın askeri kariyeri, Yunanistan ve Kıbrıs üzerindeki milliyetçi faaliyetleriyle şekillendi.
II. Dünya Savaşı sırasında Nazi Almanyası’nın Yunanistan’ı işgaline karşı savaştı.
Alman işgali sırasında Yunanistan’da direniş hareketlerine katıldı ve burada gerilla taktikleri üzerine yoğunlaştı.
Savaş sonrasında ise, komünist ideolojiye karşı olan Grivas, Yunan İç Savaşı’nda sağcı milliyetçi güçlerle işbirliği yaptı.
1950’lerde Kıbrıs’ın durumu giderek daha karmaşık hale geldi.
İngiltere’nin adadaki egemenliği devam ederken, adadaki Rumlar arasında Yunanistan’a katılma (Enosis) talebi güçlendi.
Grivas, bu hedefi gerçekleştirmek amacıyla 1955 yılında EOKA’yı kurdu.
EOKA, hem İngiliz yönetimine karşı silahlı mücadele veren bir örgüt, hem de Kıbrıs Türkleri ile Rumlar arasında etnik çatışmaları körükleyen bir hareketti.
Grivas, örgütün lideri olarak gerilla taktikleri kullanarak İngiliz yönetimini hedef aldı.
Bu dönemde adada pek çok şiddet olayı yaşandı, bombalı saldırılar, suikastler ve sabotajlar düzenlendi.
EOKA’nın saldırıları sonucunda pek çok İngiliz askeri ve sivil öldü.
EOKA, Grivas’ın liderliğinde başarılı bir gerilla savaşı yürütse de, İngilizler karşısında tam anlamıyla zafer kazanamadı.
Ancak, 1959 yılında yapılan Zürih ve Londra Antlaşmaları sonucunda Kıbrıs, bağımsız bir cumhuriyet haline geldi.
Fakat Grivas için bu çözüm tatmin edici değildi çünkü Kıbrıs’ın Yunanistan’la birleşmesi sağlanamamıştı.
Kıbrıs Cumhuriyeti’nin kurulması Grivas için bir yenilgiydi ve örgütü EOKA da faaliyetlerini geçici olarak durdurdu.
Grivas’ın EOKA B Faaliyetleri ve İç Savaş
1960’larda Kıbrıs’ta Türkler ve Rumlar arasında etnik çatışmalar devam ederken, Grivas bir kez daha sahneye çıktı.
1964 yılında, Kıbrıs Cumhuriyeti’nin Cumhurbaşkanı Başpiskopos Makarios’un isteği üzerine adaya dönen Grivas, Kıbrıs Ulusal Muhafızları’nın komutanı oldu.
Ancak, Grivas’ın Makarios ile ilişkisi gergindi çünkü Grivas, Makarios’un Türkiye ile uzlaşmacı politikalarını kabul etmiyordu.
Makarios, Enosis hedefine ulaşmaktan vazgeçmiş gibi görünüyordu ve bu durum Grivas’ı derinden rahatsız etti.
1971 yılında Grivas, Enosis hedefini gerçekleştirmek için yeniden EOKA-B adı altında bir örgüt kurdu.
Bu örgüt, Kıbrıs Cumhuriyeti’ne karşı bir iç savaş başlattı.
Grivas, Makarios’a karşı darbe planları yaparken aynı zamanda Kıbrıs Türklerine yönelik saldırıları da sürdürdü.
Bu dönemde adada ciddi bir siyasi kaos yaşandı ve şiddet olayları arttı.
Grivas, 27 Ocak 1974 tarihinde Kıbrıs’ın Limasol kentinde öldü.
Ölümünden sonra, hem Yunanistan’da hem de Kıbrıs’ta bir kahraman olarak anıldı, ancak bazı kesimler tarafından da şiddet ve terör yöntemlerini benimsemesi nedeniyle eleştirildi.
Özellikle Kıbrıs Türk toplumu, Grivas ve EOKA’nın şiddet eylemleri yüzünden ona karşı olumsuz bir bakış açısına sahiptir.
Grivas’ın Kıbrıs tarihindeki rolü tartışmalıdır.
Kimi çevreler onu, Kıbrıs’ın Yunanistan’la birleşmesi için savaşan bir vatansever olarak görürken, bazıları da onun şiddet yanlısı taktikleri ve Kıbrıs’taki etnik gerilimleri körükleyen politikalarını eleştirmektedir.
Grivas’ın ölümünden kısa bir süre sonra, 1974 yılında Kıbrıs’ta Yunan cuntasının desteklediği bir darbe gerçekleştirildi.
Bu darbe, Türkiye’nin Kıbrıs’a askeri müdahalesine (Kıbrıs Barış Harekâtı) ve adanın ikiye bölünmesine yol açtı.
Grivas’ın Enosis hayali hiçbir zaman gerçekleşmedi ve Kıbrıs hâlâ bölünmüş bir ada olarak kalmaya devam ediyor.
Yeoryos Grivas, Kıbrıs tarihinin en önemli ve en tartışmalı figürlerinden biridir.
Kıbrıs’ın Yunanistan’la birleşmesi için mücadele etmiş, İngiliz yönetimine ve Kıbrıs Türk toplumuna karşı silahlı mücadele yürütmüş, ancak hedeflerine tam anlamıyla ulaşamamıştır.
Grivas’ın hayatı, hem Kıbrıs’ın hem de Yunanistan’ın modern tarihini derinden etkilemiş bir dizi karmaşık olay ve çatışmayı içermektedir.
