CELAL TEMEL
Haci Ahti-Bavê Tûjo (…-1925)
Bazı kaynaklar Maden’de, bazı kaynaklar Diyarbakır şehir merkezinde doğduğunu belirtmektedirler.
Hangi yıl doğduğu da tam olarak bilinmiyor. Tahminen 1880’lrin ortalarında doğmuş olabilir.
Çeşitli medrese ve mekteplerde kendini yetiştirdi.
Diyarbakır’da dava vekili olarak tanındı. “Avukat Muhammed Tevfik”, “Haci Ahti” ve “Bavê Tûjo” gibi adlarla bilindi.
Kürdistan Teali Cemiyeti’nin Diyarbakır Şubesi kurucularından ve cemiyetin propaganda komitesi başkanıydı.
Cemiyet adına, Güney Kürdistan’a, Şeyh Mahmud Berzenci’yle görüşmeye gitti.
İngilizler, onu tutuklayarak Ankara Hükümeti’ne teslim ettiler. Ankara’da bir süre hapis yattıktan sonra Diyarbakır’a döndü.
AZADİ komitesinin Diyarbakır’daki çalışmaları içinde aktif olarak yer aldı.
1925 Kürd Ayaklanmasının siyasi liderlerindendi.
Mahkeme sırasında, tüm ısrarlara karşın Türkçe ifade vermedi. Kürdçe ifadesini tercüman aracılığıyla aldılar.
27 Mayıs 1925 Çarşamba günü sabahı, kendisi, Seyid Abdülkadir, Seyid Mehmed, Abdullah Sadi (Kör Sadi), Hoca Askeri ve Kemal Fevzi idam edildiler.
Diyarbekir İstiklâl Mahkemesi savcısı Ahmet Süreyya Özgeevren, idam edilen bu altı kişiden dördünün son sözleriyle ilgili olarak şöyle yazıyor:
“Kör Sadi muhakeme edilirken de söylediği gibi, ‘idam kararını minnet ve şükranla kabul ediyorum.’ demiş. Seyyid Abdülkadir, ‘Kürdlerle Arapların birleşmesine sebep oldunuz.’ ve oğlu Seyyid Mehmed de ‘Evlad-ı Resule bu hal reva görülür mü, Hükumet başına bela açtı!’ demişlerdir.
Haci Ahti ise: ‘Yaşasın Kürtlük mefkûresi !..‘ diye bağırmış. Bu vakıa, idam hükmünün infaz edildiği gecenin sabahında Müddeiumumiliğe bildirilmişti.”
Bazı kaynaklar, idam sehpasındaki önceki son sözlerinde şunları söylediğini de belirtiyorlar: “Cesedimi bütün dünyaya gösteriniz ve herkes bilsin ki kişisel haklar için değil, ulusal haklar için savaştım.”
Bernamegeh Türkçe
UYARI: Yazıların izinsiz kopyalanması ve Web Sitelerinde yayınlanması kesinlikle yasaktır. Hakkınızda yasal işlemlerin başlatılabileceğini lütfen unutmayın!