Hunzalar ya da Buruşolar olarak bilinen bu halk, Pakistan’ın Gilgit-Baltistan eyaletinde Karakurum Dağları ve Hindukuş dağları’nın birleştiği bölgede Hunza, Nagar ve Yasin vadilerinde yaşamaktadır.
Nüfuslarının tahmini olarak 87,000 dolayında olduğu bilinmektedir.
Hunzalar’ın nüfusu en çok Baltit şehrinde yoğundur.
Hunzalar, Türk, Kürt, Fars yada Peştun değillerdir. Kendilerine müstakil dil ve kültürleri olan apayrı bir halktır.
Dini kökleri eskiden Şaman, şimdilerde ise çoğunlukla İsmaili Müslüman olan bir halktır.
Geçmişte kendi devletleri vardı, Hunza Prensliği.
Hunzaların fenotipik özellikleri diğer komşularından farklıdır, beyaz veya açık tenli, ağırlıklı olarak Kafkasyalılara benzer, açık renkli gözlüdürler ve uzun ömürlüdürler.
Arkadaş canlısı ve neşeli olarak kabul edilirler.
1889’da İngilizler Hunza’yı fethetmeye çalıştılar ancak geri püskürtüldüler.
1892’de İngilizler üstünlük kazanarak Hunza Vadisi’ni ve komşu Nagar Vadisi’ni fethetmeyi başardılar.
Hunzukuk’un Mir’i Çin’e kaçtı. Hunza, 1947’de Pakistan’ın parçası haline geldi.
Hunza Dili – Buruşaski
Hunzalar’ın konuştukları dil tecrite maruz bırakılmış bir dil olan Buruşaski dilidir.
Sadece sözlü bir dil olan, edebiyatı bulunmayan Buruşaski, dil ailelerinin hiçbiriyle akrabalığı olmayan bir dildir.
Yazılı olarak kullanılan bir dil değildir, yalnızca sözlü olarak kullanılmaktadır.
Bu yüzden bu dile ait edebi eserler bulunmamaktadır.
Buruşaski dilinde beş sesli harf vardır (/i, e, a, o, u/). Ünlüler arasındaki bazı temaslar uzun ünlülere yol açar.
Vurgulu ünlüler (Berger transkripsiyonunda akut vurgularla işaretlenmiştir ), vurgusuz benzerlerinden ([ieaou] vs. [ɪ ɛ ʌɔ ʊ] ) fonetik olarak biraz daha uzun ve daha az açık olma eğilimindedir.
Uzun ünlüler birkaç yansımalı kelimede de bulunabilir.
Hunza ve Nager dillerinde tüm ünlülerin nazal alofonları vardır.
Hunza Halkının Özellikleri
Hunzalar’ın ataları öldüğünde, en büyük oğlu yönetimi devralır ve yönetime geçen büyük oğul en iyi arazinin de sahibi olmaktadır.
Hunzalar liderlerine “Mir” demektedir ve yetkisi tartışmaya kapalıdır.
Çoğunluğu İsmaili mezhebine bağlı Hunzalar’da görücü usülü evlilikler yaygındır.
Hunzaların ekonomik hayatları tarım ve hayvancılığa dayalıdır.
Tarımsal faaliyetleri çoğunlukla havuç ve patates yetiştiriciliğine dayanır.
Hunzaların yaşadıkları bölgede herhangi bir kanser vakasına rastlanmamıştır.
65 yaşı yolun yarısı olarak kabul eden Hunzaların, 100 yaşında ölenlere ‘genç öldü’ dedikleri belirtilmektedir.
Ağırlıklı olarak sebze ve meyve tüketmektedirler.
Bölge halkı, kış koşullarına dayanıklı olan dağ keçileri ve koyunlarıyla çiftleştirdiği evcil keçi ve koyunların yanı sıra bölgenin meşhur büyükbaş hayvanı olan yak eti ile beslenmektedirler.
Bu hayvanlardan elde edilen doğal ürünler haricinde bölgenin en meşhur ürünü kayısı ve kayısıdan elde edilen kayısı yağıdır.
Hunza’da tüm yemeklerde tereyağı ve kayısı yağı kullanılmaktadır.
Ayrıca kayısı yemeklerin vazgeçilmez bir parçasıdır.
Kaynaklar:
1- “PeopleGroups.org – Burusho of Pakistan”. peoplegroups.org.
2- “Hunza People, the local population tribes and tradtions of Hunza Valley”. travel-culture.com.
3-West, Barbara A. (19 May 2010). Encyclopedia of the Peoples of Asia and Oceania. Infobase Publishing.
4- “Hunza – The Truth, Myths, and Lies About the Health and Diet of the “Long-Lived” People of Hunza, Pakistan, Hunza Bread and Pie Recipes”. biblelife.org.
Bernamegeh Türkçe
UYARI: Yazıların izinsiz kopyalanması ve Web Sitelerinde yayınlanması kesinlikle yasaktır. Hakkınızda yasal işlemlerin
başlatılabileceğini lütfen unutmayın!
