KÜRTÇE TAMLAMALAR

KÜRTÇE TAMLAMALAR – KÜRTÇE DERSLER

GENEL BİLGİ

Kürtçe Hint-Avrupa dil ailesine bağlı Hint-İran dillerinin Kuzeybatı İran koluna girer. Kürt dilleri kolu altında Kurmançça (Kurmancî) veya Kuzey Kürtçesi, Soranice (Soranî) veya Orta Kürtçe ve Kelhurice veya Güney Kürtçesi olmak üzere üzerinde fikir birliği sağlanmış üç grup bulunmaktadır. Kurmanci lehçesi, en yaygın konuşulan Kürt lehçesidir. 15-17 milyon kişi tarafından daha çok Türkiye, Suriye, Irak, İran ve Ermenistan’da konuşulmaktadır.

LEHÇELER:

1) Kurmancî (Kirdasî, Kurdmancî, Kurmanciya jorê)
2) Soranî (Kelhûrî, Babakurdî, Kurmanciya jêrê)
3) Zazakî (Kirmanckî, Dimilkî, Kirdkî)
4) Goranî (Hewramî)
5) Loranî (Lorî)

Sıfat tamlamalarında sıfatlar tamlayan olduğundan tamlanandan sonra yazılır, ve tamlayan durumunda olan sifat ek almaz, yalın haliyle kullanılır.
Tamlanan ise:
tekil-dişi ise -a eki alır
tekil-erkek ise -ê eki alır
çoğul ise -ên eki alır.
Örnekler:
xwarina kelî : sıcak yemek
xwarin isim ve dişidir, sessiz bir harf olan n ile bitmektedir. bu nedenle -a eki alır. kelî sıcak/kaynamış anlamlarında bir sıfattır.
karê xweş : güzel iş
kar isim ve erildir, sessiz harfle bittiğinden ê eki alır. xweş güzel/hoş anlamında sıfattır
darên dirêj: uzun ağaçlar
tamlanan olan dar burada çoğul kullanıldığından cinsiyete bakmaksızın ên eki alır. dirêj sıfattır.
İsim tamlamalarında da tamlanan, sıfat tamlamasındaki gibi aynı ekleri alır. tamlayan durumunda olan isim tekil ise -ê eki alır, ancak tamlayan özel isim ise ek almaz. (bir istisna olarak, özel isim olmalarına rağmen, yer ve ulus isimleri ek alırlar). tamlayan çoğul ise -an/yan eki alır.
Örnekler:
keçika malê: evin kızın
mirovên cîhanê: dünya insanları
wateya jiyanê: hayatın anlamı
bandora çavan: gözlerin etkisi
nanê sêlê: sac ekmeği
porê delalê: güzelin saçı
ramanên zanayan: bilgelerin düşünceleri
partiya karkeran: işçi(ler) partisi
perê Hesen: Hasanın parası

 

KÜRTÇE TAMLAMALAR

Ekoyê Cemil

Bir ismin başka bir isim tarafından tamlanmasına isim tamlaması denir. İsim tamlamalarında iki öğe vardır:
1- Tamlanan (qedandî): Asıl anlatılmak istenen varlıktır. Asıl ögedir.
2- Tamlayan (qedanek): Asıl ögeyi tamlayan yardımcı ögedir.
Kürtçenin Kurmanci lehçesinde bazı sonekler sayesinde kelime tamlaması sağlanır. Bunlara Kürtçe’de veqetandek ‘tamlama’, ya da ezafe denilir. Diğer bir adı da iyelik bükümüdür.

Kürtçedeki tamlama ile Türkçedekiler mantıksal olarak aynı şeyleri içerse de, formal olarak aynı değildir. Çünkü Türkçede önce tamlayan sonra tamlanan gelir. Oysa Kürtçede önce tamlanan sonra tamlayan gelir. Türkçede tamlama ekleri sayesinde tamlayan veya tamlananın cinsleri belirmez, ama Kürtçede bu durum bazı ekler sayesinde kolayca anlaşılır. Bu eklere dil literatüründe izafe denilir. Aslında izafe Türkçede de var ama Kürtçedeki kadar detaylı değildir.

Örneğin:
Kürtçe
Türkçe
deriyê qesrê
sarayın kapısı
tamlanan
tamlayan
tamlayan
tamlanan
Kürtçede tamlama ekleri sayesinde sayı ve cinsler anlaşılır. Kürtçe’de tamlama iki biçimde olur. Bunlar:
1- Belirtili tamlama – Veqetandekên binavkirî
2- Belirsiz tamlama – Veqetandekên nebinavkirî

1- Belirtili tamlama
Belirtili isim tamlamaları en az iki kelimeden oluşan ve her iki kelimenin de ek aldığı veya büküldüğü tamlama türüdür.
Belirtili tamlamalarda isim, sıfat ve zamirlerle birleştikleri zaman eril, dişil ve sayısal durumlarına göre sonekler alır.
Belirtili tamalama durumunda hem tamlayan ve hem de tamlanan aldıkları soneklerle bükülürler.
Belirtili isim tamlamalarında sonekler:
 Tekil, eril halindeyken: -ê
 Tekil, dişil halindeyken: -a
 Her iki cinsiyet için, çoğul haldeyken: -ên
eklerini alır.

Dikkat! Kürtçedeki tamlama Türkçedekinin tam tersi gibidir. Çünkü önce tamlanan sonra tamlayan gelir. Örneğin: Tirimbêla Siyabend Siyabendin otomobili tamlayan tamlanan tamlanan tamlayan (raveker) (raveber) Karşılıklı konuşmalarda tamlayan ya da tamlanan düşebilir. Örneğin: – Ev pirtûka piçûk a kê ye? Bu küçük kitap kimindir? – A xwîşka min e. (pirtûk düştü). Bacımınkidir. – Ev zilam çiyê Şêrzad tê? Bu adam Şerzadin nesî gelir? – Ap e. (Şêrzad düştü). Amcasıdır.

a. İsimlerin birbirlerini tamlaması

Örneğin: Zimanê kurdî: Kürtçe dili
Zimanê kurdî örneğinde Hem Zimanê ‘dili’ ve hem de kurdî ‘Kürtçe’ birer isimdirler. Yani burada hem tamlanan hem de tamlayan isimlerden oluşuyor.
Buna göre:
Ziman: dil + ê tamlama eki (tamlanan)
Kurdî: Kürtçe’ ise tamlanan olmuştur.
Zimanê
kurdî
Kürtçe
dili
raveker
(tamlanan)
raveber
(tamlayan)
tamlanan
(raveker)
tamlayan
(raveber)

İsim-İsim tamlama tablosu
Eril için – Ji bo mêrza Tekil – Yekjimar Çoğul – Pirjimar

zimanê Kurdî Kürtçe dili

zimanên kurdî Kürtçe dilleri

navê mirov adamın adı

navên mirov adamın adları

keriyê pêz koyun sürüsü

keriyên pêz koyun sürüleri

baxçê gulan gül bahçesi

gayên kotanê pulluk öküzleri

navê taybet özel isim

navên taybet özel isimler

Dişil için – Ji bo mêza Tekil – Yekjimar Çoğul – Pirjimar

xewna Dîlanê Dilan’nın rüyası

xewnên Dîlanê Dilan’nın rüyaları

mala Bêrîvanê Bêrîvan’nın evi

malên Bêrîvanê Bêrivanın evleri

miya dotinê sağımlık koyun miyên dotinê sağımlık koyunlar sêva sor kırmızı elma sêvên sor kırmızı elmalar

b. Sıfat-isim tamlaması

Tamlayan tamlananın neye benzediğini belirtiyorsa sıfat tamlamasıdır.
Örneğin:
Dengê bilind: Yüksek ses (isim + sıfat)
Deng ‘ses’ + ê ‘eril-tekil tamlama takısı’→ dengê ‘sesi’ tamlanan, bilind ‘yüksek’ ise tamlayan konumundadır. Türkçede ise tam tersi durum sözkonusudur.
Örneğin:
dengê bilind
yüksek ses
tamlanan
tamlayan
tamlayan
tamlanan
-sıfat-isim tamlama tablosu Eril için Tekil – yekjimar Çoğul – pirjimar

dengê bilind yüksek ses

dengên bilind yüksek sesler

nanê germ sıcak ekmek

nanên germ sıcak ekmekler

dîkê gerze gerze horoz

dîkên gerze gerze horozlar

geliyê kûr derin vadi

geliyên kûr derin vadiler

Dişil için

gula zer sarı gül

gulên zer sarı güller

mala du qat iki katlı ev

malên du qat iki katlı evler

ava sar soğuk su

avên sar soğuk sular

c. İsim – zamir tamlaması

Bu tür tamlamalarda isim tamlanan, zamir ise tamlayan konumundadır. Tamlamalar iyelik özelliklere sahip oldukları için bu tür tamlamalarda yanlızca bükümlü zamirler yer alırlar. Zamir tamlamaları hem şahıs hem de işaret zamirleri vasıtasıyla yapılır.
Şahıs zamirleri için örnekler:
Destê min:
Benin elim (dest eril)
Erdê te:
Senin toprağın (toprak eril)
Desmala wî:
Onun mendili (wî eril şahıs, desmal dişil)
Desmala wê:
Onun mendili (dişil şahıs)
Dibistana me:
Bizim okulumuz (dibistan dişil)
Welatê we:
Sizin ülkeniz (welat eril)
Kompitura wan:
Onların bilgisayarı (kompitor dişil)

İsim+zamir tablosu
Eril için Yekjimar-tekil Pirjimar – çoğul

destê min benim elim

destên min benim ellerim

mirovê te senin adamın

mirovên te senin adamların

erdê wî/wê onun toprağı

erdên wan onların toprağı

perê me bizim paramız

pereyên me bizim paralarımız

Dişil için Tekil- Yekjimar Çoğul – Pirjimar

maseya we sizin masanız

maseyên we sizin masalarınız

lênûsa te senin defterin

lênûsên we sizin defterleriniz

dara min benim ağacım

darên we sizin ağaçlarınız

kursiya wan onların sandalyesi

kursiyên we sizin sandalyeleriniz

Doğal olarak tamlamalar sadece iki kelimeden oluşmazlar. İsimler zincirlenme olarak peşpeşe de yazılabilir. Özgün bir tamlama olmasa de buna zincirleme isim tamlaması denilebilir. Bu tür tamlamalarda en az üç isim birarada yer alabilir.
Bu gibi durumlarda tekil eril, dişil ve her iki cins için çoğul takıları değişmez.

Örneğin:
Şaxên dara sêvê Elma ağacının dalları
Şaxên dara sêvê
Elma ağacının dalları
nav
nav
nav
isim
isim
isim
Berfa serê çiyayê Agirî Ağrı dağının tepesindeki kar
Nav + nav +nav+ nav isim + isim + isim + isim
Qerebalixa şêniyên bajarê Îstenbolê İstanbul şehri ahalisinin kalabalığı
qerebalix + şênî + bajar + Îstenbol = 1 sıfat, 3 isim
Yukardaki örneklerden de görüldüğü gibi bağlantı elemanları arasında hiçbir tamlama takısı yoktur.

Kürtçe Belirsiz tamlama – Veqetandeka nepenî

Bu tamlamanın Kürtçe yapısında iki kelime arasında iyelik (sahiplik) ilişkisi olmayıp birinci kelimenin bir türü, cinsi ya da çeşidi bilgisini verir.
Belirsiz isimler bir isim, sıfat ya da zamirle tamlandıkları zaman aşağıda gösterilen tablodaki sonekleri alırlar. Bu tür tamlamalarda tamlananın kim olduğu bilinmez. Birisinin veya birilerinin var olduğu, ama onun veya onların kim veya kimler olduğu bilinmez. Bu yüzden Kürtçede bu tür durumlara nepenî, yani belirsiz denilir.

Belirtisiz isimlerin tamlama sonekleri:
1- -ek Tekil, her iki yalın cinsler için kullanılır 2- -in Çoğul, her iki yalın cinsler için kullanılır 3- -ekî Tekil, eril ezafe 4- -eke Tekil, dişil ezafe 5- -ine Çoğul her iki cins için kullanılır.

a. Yalın isimlerin tamlaması

Yalın, tekil dişil ve eril cinsler için -ek Kürtçe Türkçe Kürtçe Türkçe

bijîşkek bir doktor

xortek bir genç

deriyek bir kapı

hevalek bir arkadaş

desmalek bir mendil

hêlînek bir yuva

trimbêlek bir otomobil

keçek bir kız

qelemek bir kalem

malek bir ev

nameyek bir mektup

sêvek bir elma

gundek bir köy

nanek bir ekmek hwd. vs. hwd. vs

Yalın ve çoğul, her iki cins için -in

bijîşkin doktorlar

xortin gençler

darin ağaçlar

pirtûkin kitaplar

qelemin kalemler

desmalin mendiller

gundin köyler

bajarin şehirler

lênûsin defterler

berxin kuzular hwd vs hwd vs.

b. Tekil- eril belirsiz tamlaması

isim+isim halinde -ekî

Kurekî Cimşîdî Cimşid’in oğlu

Kirasekî zilaman erkek gömleği

Deriyekî sinifê Sınıf kapısı

Deriyekî Qesrê Saray kapısı

Çiyayekî Kurdistanê Kürdistan’in dağı

Hespekî revoyê sürü atı

Tajiyekî nêçirvan Avcı tazısı

Destikekî qazanê kazan kulpu

Masiyekî golê göl balığı

isim+sıfat halinde -ekî

Çiyayekî bilind Yüksek dağ

Nanekî qelandî Kızarmış ekmek

Goştekî kelandî Kaynamış et

Diwarekî bilind Yüksek duwar

Bayekî sar Soğuk rüzgar

Hesinekî zengarî paslı demir

Pîlotekî jêhatî yetenekli pilot

isim+zamir halinde -ekî

Destekî min Bir elim

Xwarziyekî te Senin yeğenin

Sakoyekî wî/wê Onun ceketi

Karekî me Bizim işimiz

Diwarekî we Sizin duvarınız

Erdekî wan Onların arazisi

c. Tekil- dişil belirsiz tamlaması

isim+isim halinde -eke hêkekeke mirîşkê tavuk yumurtası sêveke baxçe bahçe elması guleke çiyayî dağ gülü maleke bajêr şehir evi Sobeyeke daran odun sobası

mêrgeke gundiyan köylü tarlası xêliyeke bûkê gelin duvağı deveyeke deştê ova devesi şimikekeke malê ev süpürgesi aveke gulê gül suyu erebeyeke şîrketê şîrket arabası bilêteke otobozê otobüs bilêti keçeke Zelalê zelal’in kızı pirtûkeke pirsyaran soru kitapçığı isim+sıfat halinde -eke guleke sor kırmızı gül odeyeke fireh geniş oda aveke sar soğuk su reyeke dûr uzak yol qutiyeke çargoşe dört köşeli kutu maseyeke mezin büyük masa odeyeke fireh geniş oda şeveke tarî karanlık gece rojeke germ uzun bir gün qehweyeke tal acı kahve xwarineke tûj acılı yemek erebeyeke nû yeni araba isim + zamir halinde -eke soleke min ayakkabım zeviyeke te tarlan têlefoneke wî/wê telefonu xwîşkeke me bacımız teşteke we teknemiz sandoqeke wan sandığı

Her iki cins için Çoğul tamlama
isim+isim halinde –ine eki hevaline Ehmed arkadaşları Şagirtine min öğrencilerim

tirimbêline Med – Med otomobilleri

diwarine Malê evin duvarları

karine Kêya muhtarın işleri isim+sıfat halinde –ine eki

hêkine avşoqî cılk yumurtalar

zebeşine kal ham karpuzlar

çivîkine piçûk küçük kuşlar

nanine kartî bayat ekmekler

lihêfine ustûr kalın yorganlar

isim+zamir halinde –ine eki erdine min topraklarım

nameyine te mektupların

dostine wî/wê arkadaşları

dujminine me düşmanlarımız

daristanine we ormanlarınız

pezine wan koyunları

Çoğul için ikinci alternatif “hin” ‘bazı’ belgisiz sıfat tamlaması eki ile ilgili örnekler pratikte en çok kullanılan biçimdir.
Örneğin:
Hin sêvên baxçevan
Bahçıvanın bazı elmaları
Hin gulên Kurdistanê
Kürdistan’ın bazı gülleri
Hin deriyên qesrê
Köşkün bazı kapıları
Hin malên newalê
Vadideki bazı evler.
Çiyayekî bilind derket pêş me.
Önümüze yüksek bir dağ çıktı.
Hin gulên Kurdistanê pir bedewin.
Kürdistan’in bazı gülleri çok güzeldir.
Çiyayinê bilind pir asê ne.
Bazı yüksek dağlar çok sarptır.
Min Guleke sor da hevala xwe.
Ben kız arkadaşıma kırmızı bir gül verdim.
Hin hevalên bêxêr
Bazı hayırsız arkadaşlar
Hin pirtûkên balkêş
Bazı ilginç kitaplar
Hin kesên biyanî
Bazı yabancı kimseler
Hin kesên fêlbaz mirov dixapînin.
Bazı kurnazlar insanı aldatırlar.
Çendek serbaz ji wê de tên.
Birkaç asker öteden geliyor.
Ji min re çendek mirîşk bîne.
Bana birkaç tavuk getir.
Hemû kes ê bê vê dawetê.
Bu düğüne her kes gelecek.
Vê rewşê hemû gel dizane.
Bu durumu bütün halk biliyor.
Em ê bi hemû hêza xwe ve bimeşin.
Biz bütün gücümüzle yürüyeceğiz.
Çendek mirov
Birkaç adam
Çendek serbaz
Birkaç asker
Hemû kes
herkes
Hemû gel
bütün halk
Hemû mirov
bütün insanlar
Hemû hêz
Bütün güç
Bi hemû hêzên xwe ve
Bütün gücüyle
Eril ve dişil isim takıları (bükümlü hal)
Bu durum iki şekilde olur:

a. Doğrudan eril isimlerin sonuna “–î” takısı gelir.
hesen
… hesenî
hasan/a/ı/nın …
bajar
… bajarî
şehri/şehrin …
şivan
… şivanî
çoban/a/ı/nın …
ciwan
… ciwanî
genç/e/i/in …
Telefona Rizgarî lêxist
Rizgar’ın telefonu çaldı.
Riya wî bajarî xerab e.
O şehrin yolu bozuktur.
Mêvanan li dêrî xistin.
Misafirler kapıyı çaldı.

b. Büküm haline geçmek için isimlerin sonundaki “-a” ve “-e” seslilerinin yerine “–ê” seslisi getirilerek büküm daha da pekiştirilir.
bazirgan: tüccar
…bazirgên: tüccarı/tüccarın …
ciwan: genç
… ciwên: genci/gencin …

bajar: şehir
… bajêr: şehri/şehrin…
riya bajar
şehir yolu → yanlış
riya bajêr
şehir yolu → doğru
dengê şivan
şivanın sesi →yanlış
dengê şivên
çobanın sesi → doğru

c. Bükümlü haldeki dişil adların sonuna yanlızca –ê takısı gelir.
Örneğin:
bavê Gul-ê
Gülün babası
hespê avê.
su atı
desmala jinê
kadının mendili
xêliya bûkê
gelinin duvağı
masiyê deryayê
deniz balığı
kudika hirçê
ayının yavrusu
mala Bêrîvanê
Berivan’nın evi

d. Özal adların vokatif yani çağrı hallerinde, veya sıfat ve cins isimlerden özel eril isim yapılmak istendiğinde ismin sonuna “–o” takısı, dişil özel isim yapıldığında ise “–ê” takısı eklenir.
Eril için örnekler:
Kürtçe Türkçe Vokatif/çağrı) Ehmed Ahmet! Ehmedo! bav Baba! Bavo! mam Amca! Mamo! gur Kurt! Guro! ker Eşek! Kero! sor Kırmızı! Soro! reş Kara! Reşo! kal İhtiyar! Kalo!
Yukardaki örneklerde isim, sıfat ve cins isimlerden çağrı niteliğinde özel eril isimler belirtilmiştir.

Ahmet, özel isimdir çağrı niteliğine dönüştüğünde sonuna “o” sesini alır ve Ehmedo! Olur ve ‘Hey Ahmet!’ anlamını içerir Mam ‘amca’, cins isimdir sonuna “o” sesi alarak çağrı halinde Mamo! ‘Hey amca’ özel ismine dönüşmüştür. Çünkü cins isim olarak “mam” belirsiz birilerini çağrıştırır. Yanlızca akrabalık ilişkisine atıfta bulunur.

Ama çağrı niteliğine dönüştüğünde bilinen ve özel olarak çağrılan birisine işaret eder ki, bu yüzden özel isme dönüşür.
Sor ‘kırımızı’ renk olduğu için sıfat niteliğindedir. İşte tam da bu kırmızı sıfattan özel bir eril isim yapmak için sonuna “–o” takısı getirilmiş ve Soro olmuştur. Bu aşamadan sonra, Soro, artık kırmızı özellikleri olan özel bir kişinin adıdır.

Dişil Örnekler:
Kürtçe Türkçe Vokatif/Çağrı bêrîvan Berivan! Bêrîvanê! dayîk: anne Anne! Dayê! met: hala Hala! Metê! zer: sarı Sarışın! Zerê! hirç: ayı Ayı! Hirçê! pîr: yaşlı İhtiyar! Pîrê! kin: kısa Kısa! Kinê! bedew:güzel Güzel! Bedewê! Şîrîn: talı Tatlı! Şîrînê! Xezal: Hazal Hazal! Xezalê! Heval: arkadaş Arkadaş! Hevalê!

Kürtçede isimleri küçültme veya sevimli hale getirme
Kürtçe’de isimlerin sonuna -ûk, -ik –ok, -ek ve bazı özel durumlarda sadece –k sesleri getirildiğinde, isim sevimli, nazlı, zavall, büyük veya küçük olarak gösterilir. Türkçe’deki –cık, -cik, – cük anlamını verir.

Örneğin: Kürtçe Türkçe Kürtçe Türkçe piçûk küçük pitik bebekcik

çûcik kuşçük, bavik babacık, keçik küçük kız, dayîk anacık, kevçik kaşıkçık, sivik hafif, indik güzelcik, sivnik süpürgecik xwaşik tatlıcık, darik ağaççık, tîrik okçuk, zarok çocuk, kuçik küçük taş, dayîk anacık, berxik kuzucuk, bavik babacık,
İsimler belirtili ve belirsiz diye ikiye ayrılır.

Tekîl belirli isimler Bêrîvanê bersiv da Dîlanê. Bêrîvan Dîlana cevap verdi. Dîlan nameyê dixwîne. Dîlan mektup okuyor.
Yukardaki örnekte belirli isimler vardır. Bunlar yalın halde olan Bêrîvan, Dîlan, bersiv ‘cevap’ ve name ‘mektup’ tekil belirli isimleridir. Yani eylemi yapanlar ile sayıları ve ne yaptıkları bellidir.
Çoğul belirli isimler ile cümleler: Dilan nameyan dixwîne. Dîlan mektupları okuyor. Berîvanê bersiv dan Dîlanê. Bêrivan Dîlana cevaplar verdi.
Yukardakî örneklerde eylemi yapanlar bellidir. Birden fazla mektup okudukları ve cevap verdikleri de biliniyor. Ama kaç mektup okudukları ile kaç cevap verdikleri belli değildir.
Örneğin: Dîlanê sê name xwandin. Dîlan üç mektup okudu. Bêrîvanê heft bersiv dan. Berivan yedi cevap verdi.
Yukardaki örneklerde ise kaç mektup okunduğu ve kaç cevap verildiği bellidir.

a) Yalın belirsiz isimler
Eğer yalın tekil isimlerin sonuna “–ek” soneki ile isimden önce “hin” ve “çend” edatları getirilse, isim belirsiz olur. Çoğul durumlar için ise “-in” soneki getirilir. Bu durum eril ve dişil hususularında değişmez bir kuraldır.
Örneğin:
İsmin belirli, tekil hali Eril biçimi

mêr êrkek

nan ekmek

dest el

hesp at

diwar duvar

Dişil biçimi

qelem kalem

av su

mî koyun

mirîşk tavuk

jin kadın

İsmin belirsiz, tekil hali Eril biçimi

mêrek bir adam

nanek bir ekmek

destek bir el

dîkek bir horoz

diwarek bir duvar

Dişil biçimi

qelemek bir kalem

avek bir su

mîhek bir koyun

mirîşkek bir tavuk

jinek bir kadın

İsmin yalın, belirsiz, çoğul formu I Eril biçimi mirovan adamlar nanan ekmekler destan eller dîkan horozlar diwaran duvarlar Dişil biçimi qeleman kalemler avan sular mîyan koyunlar mirîşkan tavuklar jinan kadınlar

İsmin yalın, belirsiz, çoğul formu II Eril biçimi

Hin mirov bazı adamlar

Hin nan bazı ekmekler

Hin dest bazı eller

Hin dîk bazı horozlar

Hin diwar bazı duvarlar

Dişil biçimi

Hin av bazı sular

Hin mî bazı koyunlar

Hin mirîşk bazı tavuklar

Hin jin bazı kadınlar

İsmin yalın, belirsiz, çoğul formu III Eril biçimi

Çendek hesp birkaç at

Çendek dest birkaç el

Çendek dîk birkaç horoz

Çendek diwar birkaç duvar

Dişil biçimi Çendek av birkaç su Çendek mî birkaç koyun Çendek mirîşk birkaç koyun Çendek jin birkaç kadın
Bazı örnek cümleler:
İro mêvanek hate mala me.
Bugün evimize bir adam geldi.
Jinin hatin seredana diya min.
Kadınlar anneme ziyarete geldiler.
Hin mirov ji wê de hatin.
Bazı adamlar oradan geldiler.
Goştê hin mirîşkan çir e.
Bazı tavukların eti serttir.
Me çendek rojname xwand.
Biz birkaç gazete okuduk.

Ferhengok – Sözlükçe Kürtçe Türkçe Kürtçe Türkçe

artêş ordu

gel halk

belê evet,

ok. naha şimdi

bêrî Sağım yeri

daçek edat

cîhan dünya

Bilî hariç

Çawa? Nasıl?

hatin gelmek

çem nehir

pênûs kalem

Çi ye? Nedir?

zanîn bilmek

Çi? Ne?

ziman dil

Çiqas? Ne kadar?

baş iyi

dem zaman

hîsdarî duygusallık

dergûş beşik

şaristan uygarlık

dîtin görmek

nig ayak

dotin sağmak

kerî sürü

evîn aşk

hezkirin sevmek

gelhe yığın

şênî ahali

gerdîş gelenek

erê evet

gumlat öbek

tirs korku

gur kurt

zurbe kurt sürüsü

Helbet elbette

gelek çok

helwest tavır

Viyan irade

Her wisa böylece kes kimse hest duygu vegotin anlatmak hezkarî sevgi rûnermî mülayimlik Hingê O zaman karin -ebilir, -abilir Ji ber ku çünkü Ji bo için jin kadın mêr erkek jixwe zaten gelek çok ketin düşmek berê önce kirin yapmak bûyîn olmak komenav toplu isim hevenav Cins isim kurdî Kürtçe Wey! Vay! lod Ot yığını netew ulus maf hak mafdarî haklılık mange inek mangedoş İnek sağıcısı mîna gibi marmasî Yıl. balığı ne değil na hayır paşê sonra wêtrê sanmak Peyda kirin bulmak cî yer pir çok, dolu şabûn sevinmek pirtûk kitap lênûs defter pîşe zanaat sereke Başta, ilk rast sağ çep sol rêzdar saygın car tekrar serenav özel isim Ji bilî ondan başka serwext aşina ol. daçek edat şênber somut razber soyut şêr aslan çiya dağ şimitandin kaymak kendal yamaç, yar şivan çoban gavan sığırtmaç taybet özel komenav cins isim tîremar ok yılanı zanîn bilmek tune yok tişt şey wate anlam nav isim welat ülke li vî welatî bu ülkede wisa öyle, böyle sedem sebep xanim hanım mamoste öğretmen

xewn rüya

îşev Bu gece

xwandin okumak

dixwînî okuyorsun

xwaş hoş

dibêjî söylüyorsun

xwazila keşke

ajal hayvan

xwe kendisi

Kerem ke! Buyur!

yekemîn Birinci,

wêrekî cesaret

BERNAMEGEH

UYARI: Yazıların izinsiz kopyalanması ve Web Sitelerinde yayınlanması kesinlikle yasaktır. Hakkınızda yasal işlemlerin başlatılabileceğini lütfen unutmayın!

AYRICA BAKIN

Yağız Kaya Kimdir Hayatı

Müzisyen Yağız Kaya, 1976 senesinde Sivas ilinin Divriği ilçesinde dünyaya geldi. Yağız Kaya, müzik piyasasında …

error: LÜTFEN KOPYALAMAYIN OKUYUN!